ALABANDA - ADI ZAFER ATI OLAN KENT

ALABANDA, Aydın İl'i Çine İlçesi'nin 7-9 km kadar batısında yer alan bir Karya kentidir. Antik kentin tarihinin MÖ 3000 yıllarına kadar uzandığı ileri sürülse de ilk bilgiler MÖ 1300 lü yıllardan, Hitit kaynaklarından geliyor. Bugün Alabanda kentinde Çine'nin Doğanyurt, eski adıyla Araphisar Köylüleri oturuyor. Bu bilgilere göre kent 5000 yılı aşkın bir süredir kesintisiz insan yerleşimi altında.

Aşağıdaki fotoğrafta köy evinin arkasından Alabanda Tiyatrosu görülüyor.

Kent bir Karya (Karia) yerleşimi olarak bilinse de tarihçi Halikarnaslı Heredot onu bir kez Karya bir kez de Frig kenti olarak anmıştır. Alabanda adı Karya dilinde Ala = at ve banda = zafer sözcüklerinden türemiş ve Zafer atı anlamında. Bir söylentiye göre ise Luwi dilinde at yetiştirilen yere sahip ya da ahırlı anlamına geliyor. Her haliyle atlarla ilgili bir adı olan bir antik kent.

Kente girişte sizi Apolyon Tapınağının yıkıntıları karşılıyor. Helenistik Dönem eseri olan tapınak oldukça yıpranmış durumda...

Tapınağı geçerek köy içinde ilerleyince doğal bir yamaca yaslanan tiyatroya varılır. Bölgenin kayrak taşları yanında Alabanda Kenti'nden devşirilmiş taşlarla yapılmış ev ve bahçe duvarları, Çine ve Milas yöresinde sık görülen geleneksel dekoratif taş bacalar ilgi çekicidir.

Tiyatro 6 200 kişilik olup Helenistik çağda yapılmıştır. MS 4. yüzyıl yani Roma Döneminde ise restore edilerek gladyatör dövüşlerine uygun şekilde düzenlenmiştir. Bu sırada aşağıda yer alan Zeus Tapınağının taş malzemeleri dorik sütun başlıkları kullanılmıştır.

Tiyatronun seyirci girişlerinden biri...

 

Tiyatro ön duvarı

Tiyatrodan ayrıntılar...

Üst sıralardan tiyatronun sahnesi ve şehir ile ovanın manzarası

Tiyatronun dayandığı yamaca sırtınızı verdiğinizde köyün kuzeybatısında bir terasta Zeus Tapınağı kalıntılarını fark edersiniz. Alabanda'da ilk bilimsel kazıyı 1904-1905 yıllarında yapan Osman Hamdi Bey'in küçük kardeşi ülkemiz arkeoloji çalışmalarının ve müzeciliğinin öncülerinden Halil Ethem (Eldem) Bey tarafından Dor düzenli tapınağı olarak adlandırılmış ve  Artemis Tapınağı zannedilmiştir.  

Alabanda Zeus Khrysaoreus Tapınağı.
Fotoğrafın sağ alt köşesinde tapınağın planı görülüyor.

Sonraki çalışmalarda bulunan ve Zeus'u sembolize eden çift yüzlü balta (labris) figürleri bu tapınağın kaynaklarda adı geçen Altınbaltalı Zeus Tapınağı (Zeus Khrysaoreus Tapınağı) olduğunu göstermektedir.

Zeus tapınağından ovaya doğru baktığınızda Alabanda'nın iki önemli yapısı görülür.
Önde Roma Hamamı, arkada  bouleuterion (meclis binası)...

Roma Hamamından kemerler.

Meclis Binası (bouleuterion) içi harap olmakla birlikte bir duvarı oldukça sağlam kalmıştır. Binanın hemen sağında Agora yer alır. 

Meclis binasının duvarında yer alan işaretler...

Alabanda da  Halil Ethem Bey'den sonra 95 yıl hiç bir çalışma yapılmamıştır. 1999 yılında temizlik olarak başlayan çalışmalar günümüzde ADÜ tarafından sürdürülmektedir. 

Kazı evi olarak kullanılan köy evi...