AÇIK SARAY VE MANTAR KAYA GÜLŞEHİR

Nevşehir'in Kızılırmak kıyısındaki şirin ilçesi Gülşehir'in 3 km uzağında yer alan Açık Saray 10. YY dan kalan bir Roma yerleşimidir.

Gülşehir'in Simgesi Mantar Kaya,
Açık Saray içindeki çok ilginç bir kaya oluşumudur.

Gülşehir'in antik dönemdeki adı, Zorapassos'tur. Daha sonra Yarapusan, Arabusun ve Arapsun adlarını almıştır. Açıksaray yerleşimi Kapadokya Bölgesi'nde hep görüldüğü gibi volkan tüfü kayalar oyularak yapılmış bir çok mekandan oluşmuştur.

Açıksaray ilk önce Göreme gibi bir dini yerleşim sanılmış olsa da sonradan kiliselerin küçük ve bağımsız oluşu, manastır yaşamının gerektirdiği yemekhane, büyük mutfak ve benzeri birimlere rastlanmaması nedeniyle bu düşünceden vazgeçilmiştir. 

Açıksaray'da kayalara oyulmuş 9 mekan grubu bulunuyor. Önlerindeki açıklığa bakan mekanlar çeşitli işlevleri olan odalar, ahırlar ve 13 küçük kiliseden oluşuyor.

Ortadan geçen derenin bir yanında dinsel yapıların çok oluşu buranın bir dönem bir piskoposluk merkezi olduğunu düşündürmektedir.

Alan 1 de yer alan bu üç katlı bir kilise görünümündeki yapı, bir kilise değil. Ayrıca yalnızca tek katlıdır. Kapı üzerinde at nalı biçimindeki süsleme kemer, kapının iç kısmında yukarıda duvara işlenmiş at kabartmaları ve yakındaki ahır buranın atlarla ilgili bir yer olduğu izlenimini veriyor.

Kapının iç kısmında harap olmuş
 at kabartmalarından biri...

Kilise olmamasına karşın mekanın
 tepesine kayaya çok büyük
bir haç işlenmiş.